<div>AK Parti, uzun müzakereler sonucu MHP'yle üzerinde anlaştığı, Cumhurbaşkanlığı sistemini içeren anayasa değişikliği tekifini dün Meclis Başkanlığı'na sundu. 316 AK Parti milletvekilinin imzasını taşıyan teklifle, Türk siyasetinde yeni bir dönem başlayacak. Teklifle birlikte Başbakanlık makamı tarihe karışıyor. Halkın seçtiği cumhurbaşkanı, yürütmenin ve devleti başı olacak. Teklif metni, 20 maddeden oluşuyor. Teklife göre, cumhurbaşkanlığı sisteminin uygulanmasına 2019 yılında başlanacak. Bu nedenle mevcut sistem 2019'a kadar işlemeye devam edecek. Yani Başbakan Binali Yıldırım ile Cumhurbaşkanı Erdoğan görevlerine aynen devam edecek. Ancak Cumhurbaşkanı, teklifte belirtilen geçiş hükümleri gereği 2019'u beklemeden bazı yetkilerini kullanabilecek.</div> <div><span style="font-size: 18px;"><strong><br /> </strong></span></div> <div><span style="font-size: 18px;"><strong>ÇİFTE SANDIK KASIM 2019'DA</strong></span></div> <div>Kasım 2019'da cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimleri için aynı anda sandık kurulacak. Yerel seçimlerin yapılmasına ilişkin ise Mart 2019 tarihi öngörülüyor. 5+5 formülüyle bir kişi 2 kez cumhurbaşkanı seçilebilecek. Teklifle şu anda 550 olan milletvekili sayısının 600'e çıkarılması hedefleniyor. Yeni sistem, yedek milletvekilliğini de öngörüyor. Seçilme yaşının 18'e düşürülmesi de teklifte yer alan düzenlemeler arasında.</div> <br /> <div><span style="font-size: 18px;"><strong>YÜCE DİVAN FORMÜLÜ</strong></span></div> <div>AK Parti ile MHP arasındaki en büyük pürüz, cumhurbaşkanının Yüce Divan'a sevki konusunda çıkmıştı. Söz konusu pürüz giderildi. Paketin içeriğinden MHP'nin önerisinin kabul gördüğü anlaşılıyor. Yetkileri artırılan cumhurbaşkanının, buna paralel olarak cezai sorumluluğu da olacak. Buna göre, yeni sistemde milletvekilleri cumhurbaşkanı hakkında soruşturma talep edebilecek. Meclis üye tam sayısının salt çoğunluğu yani 301 milletvekilinin oyuyla cumhurbaşkanı hakkında soruşturma önergesi verilebilecek. 5'te 3 çoğunlukla yani 360 oyla soruşturma komisyonu kurulabilecek. Cumhurbaşkanının Genel Kurul'dan Yüce Divan'a gönderilmesi için ise 3'te 2 çoğunluğun yani 400 milletvekilinin oyu aranacak. Benzer uygulama cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar için de geçerli olacak.</div> <div><span style="font-size: 18px;"><strong><br /> </strong></span></div> <div><span style="font-size: 18px;"><strong>GENEL BAŞKANLIĞA AÇIK KAPI</strong></span></div> <div>2019'da geçilmesi planlanan yeni sistem, bir nevi "Partili cumhurbaşkanlığı" modelini öngörüyor. Teklife göre, cumhurbaşkanının partisiyle ilişiği kesilmeyecek. Anayasanın 101'inci maddesinde yer alan "seçilirse cumhurbaşkanının partisiyle ilişiği kesilir" hükmü yürürlükten kaldırılacak. Bu ifade anayasadan çıkarıldığı için cumhurbaşkanı doğal olarak partisinin üyesi olacak. Anayasaya da özel bir hüküm konulmadığı için cumhurbaşkanının partisinin genel başkanı olması önünde bir engel kalmayacak.</div> <br /> <div><span style="font-size: 18px;"><strong>CUMHURBAŞKANI KENDİ KABİNESİNİ KURACAK</strong></span></div> <div>Meclis Başkanlığı'na verilen teklifle birlikte cumhurbaşkanının başkan yardımcıları olacak. Cumhurbaşkanına kendi bakanlar kurulunu kurma yetkisi verilmesi öngörülüyor. Buna göre, cumhurbaşkanı kabinesini oluştururken hem Meclis içinden hem de dışarıdan bakan atayabilecek. Parlamento içinden bakan olarak atanan kişinin milletvekilliği düşecek.</div> <br /> <div><span style="font-size: 18px;"><strong>KARŞILIKLI SEÇİMLERİN YENİLENMESİ YETKİSİ</strong></span></div> <div>Üniter devlet yapısını esas alan ve tek meclisin bulunacağı yeni sistemde, cumhurbaşkanı ve parlamentoya karşılıklı fesih yetkisi verilmesi planlanıyor. Bu çerçevede cumhurbaşkanı, seçimlerin yenilenmesine karar verebilecek. Aynı şekilde Meclis de bu yetkiyi kullanabilecek.</div> <br /> <div><strong><span style="font-size: 18px;">SINIRLARI ÇİZİLMİŞ KARARNAME YETKİSİ</span></strong></div> <div>Belli sınırlar dahilinde cumhurbaşkanına kararname çıkarma yetkisi verilmesi de amaçlanıyor. Buna göre, cumhurbaşkanı yürütmenin alanına giren konularda kararname çıkarabilecek. Ancak cumhurbaşkanının temel hak ve özgürlükler alanında kararname çıkarma yetkisi olmayacak. Bir konuda kanun varsa kararname değil, kanun öncelikli olacak. Cumhurbaşkanının kararnameleri Meclis tarafından Anayasa Mahkemesi'ne götürülebilecek. Aynı şekilde cumhurbaşkanı da Meclis'in çıkardığı kanunları Anayasa Mahkemesi'ne götürebilecek.</div> <br /> <div><span style="font-size: 18px;"><strong>YARGIDA ÇİFT BAŞLILIĞA NEŞTER</strong></span></div> <div>Teklif, yargıya ilişkin de dikkat çekici düzenmelere içeriyor. HSYK'nın yapısı değişiyor. HSYK üyelerinin yarısını cumhurbaşkanının, yarısını da Meclis'in seçmesi planlanıyor. Meclis'teki HSYK üyeleri seçiminde, ilk 2 turda 5'te 3 çoğunluk aranacak. Seçim son tura kalırsa kura yöntemi devreye girecek. Yargıdaki çift başlılığa son verilmesi hedefleniyor. Bu doğrultuda askeri yargı bütünüyle kaldırılacak. Askeri yargıdan Anayasa Mahkemesi'ne 2 üye veriliyordu. Askeri yargı lağvedildiği için Anayasa Mahkemesi'nin 17 olan üye sayısı 15'e inmiş olacak. Diğer yandan Jandarma Genel Komutanının Milli Güvenlik Kurulu (MGK) üyeliğinden çıkarılması planlanıyor.</div> <br /> <div><span style="font-size: 18px;"><strong>HEDEF REFERANDUM</strong></span></div> <div>Anayasa değişikliği teklifinin Meclis Başkanlığı'na sunulmasıyla cumhurbaşkanlığı sistemi için hareketli süreç başladı. Sistem değişikliğini öngören teklif, öncelikli olarak Anayasa Komisyonu'nda ele alınacak. Komisyondaki süreç için 15 günlük bir süre öngörülüyor. İktidar partisi ile MHP'nin üzerinde uzlaştığı teklifin daha sonra Genel Kurul'da görüşülmesi planlanıyor. Teklifin en az 330 oyla kabul edilmesi halinde ise referandum aşamasına geçilecek. Teklifin referandumda halktan onay görmesiyle sistem değişikliği gerçekleşmiş olacak. (EROL METİN/KARAR/ANKARA)</div> <br /> <br />