Tarihçilere göre Balıkesir adına, Bizans İmparatoru Hadrianus'un av partilerinde kullanmak için yaptırdığı Paleo Kastro (Eski Hisar) sınıfından kaynaklanmıştır. Tarihi bir gerçeklikte bulunan bu reklam, daha sonra halk etimolojisi sayesinde farklı anlatım ve yorumlara da konu teşkil etmiştir. Bu rivayetlerden birkaçı kısaca şöyledir;
Balıkesir adı daha çok bal, balık, kesir ve hisar kelimeleri üzerinde yapılan oyunlarla anlatılmıştır. Bir rivayete göre Balıkesir'deki adı eski Balık Hisar şeklindeydi. burada “balık” Eski Türkçe'de “şehir, kale” veya “saray” anlamı hareket ediyormuş. “Kale Şehri”nin anlamı veren bu rivayete göre bu ad, XI. yüzyıldan sonra kullanılmamıştır. gerçekte Orta Asya'da “Beşbalık” gibi bazı Uygur Devrine ait yer isimlerinde “balık”ın şehirdeki ticari faaliyetine dikkat çekmiştir.
Diğer bir rivayete göre ise; Balıkesir adı, “balı kesir” yani “balı çok, bol” anlamındaki söz grubundan gelmiştir. Buna göre Balıkesir'de balının bol ve lezzetli oluşunun bu adı almasına sebep olmuştur
Başka bir rivayet ise; Balıkesir'in ilk yıllarında bu yıllarda gelen bir yabancının iyi muamele görmemesi üzerine “balı keser” yani “hatır, gönül tanımaz” ismi verilmişti. Buna göre “bal” Arapça'da “hatır, gönül” anlamına gelmiştir.
Bunların dışında bölgesel bir süre hakim olan İran Hükümdarı “Balı Kisra” veya civardaki Yılanlı Dağ'ın eski adı olan “Balcea” yada “Pelecas'ın” Balıkesir adının ilk şekli olduğu ileri sürülmüştür. Fakat bunlar uzak olasılıklar olarak değerlendirilmiştir.
Bütün bu rivayetler burada içinde en kabul edilen, yerleşen Türk Oymakları'nın Orta Asya hatıralarını canlı tutmak için koymuş olabilecekleri “Balık Hisar” adı olmuştur.
İlin “Balıkesir” adı dışında anında daha çok anılan bir adı daha olmuştur. Bu ad bölgede bir süre hakim olan Karesioğulları Beyliği'nin kurucusu Karasi Bey'in “Karesi” adı olmuştur. İl gerek beylik, Osmanlı Sancaklığı döneminde daha çok bu adla anılmıştır.
Bir rivayete göre de Karesi Beyi'nin oturduğu kaleye “Beylik Hisar”ın adı verildi için bu ad değişerek küresel Balıkesir'in şekli söylenmişti.
Balıkesir dolaylarında ilk defa adı geçen şehir Agiros (Achiraus)' dur. Daha sonraları İmparator Hadrianus burada bir şato yaptırmış, “Paleo” diye unvanı kazandırmıştır. Sonradan burada şehre, bu isimden bozulma olarak “Balıkesir” dendiği bir çok tarihçiler tarafından kabul edilmiştir.
Bir söylentiye göre de bu havalinin “bal' ı kesir” “çok” olduğu burada adreslenmiş şehre “Balı-kesir” denmiştir.
Balıkesir adının, değiştirilen zapteden İranlı Devlet adamlarından “Balı-Kisra'nın” adından geldiği veya “Polikayseros' dan” bozulduğu söyleniyor
Bazı tarih ve coğrafya kitaplarında Balıkesir'de “Balak Hisar” veya “Balık Hisar” yazıldığı görülmektedir. Türklerin Orta Asya'nın bir hatırası olarak, burada adreslenen “Balık Hisar”(Hisar Şehri) demiş oldukları da düşünülmüştür. Fakat bunu ispat etmek mümkün olmamıştır.
İbni Batuta ve diğer Arap kaynaklarına göre Balıkesir şehri Karesi Bey tarafından kurulmuştur. Karesi Vilayeti, 2. Meşrutiyetin ilanına müteakip, müstakil mutasarrıflık haline gelmiş ve 1923 yılında, bir kanunla “Karesi” deyimi kaldırılarak “Balıkesir” sözü aynı zamanda Vilayetin de adı olmuştur.
Kaynak:BurakYavaş|
