BALIKESİR'in düşman işgalinden kurtuluş günlerinin vazgeçilmezi haline dönüşen halk dilinde tülü kabak diye bilinen gerçekte 'tülü tabaklar'ın hikayesi haberimizde.
Kuvay-i Milliye Şehri Balıkesir'in işgal altında kaldığı yıllarda yüzlerini isle boyayıp, üstlerine hayvan derisi giydikleri ve düşman birliklerini korkutup, kaçırdıklarına inanılan tülütabaklara gösterilen ilgi, Ulusal Kurtuluş Savaşı'nın meşalesine ilk kıvılcımı çakan Bayrak Adamları gölgede bırakıyor!
Balıkesir'de, 1908'de ortaya çıkıp düğün-derneklere katılarak vatandaşları eğlendiren Tülü Tabaklar, şehrin kurtuluş yıldönümü törenlerinin simgesine dönüştü.
İşgal yıllarında yüzlerini isle boyayıp, üstlerine hayvan derisi giydikleri ve düşman birliklerini korkutup, kaçırdıklarına inanılan tülütabaklar, Balıkesir'in kurtuluşunu kutladığı törenlerde en çok ilgiyi görüyor.
Vatandaşları hem eğlendiren hem korkutan tülü tabaklar, özellikle çocukların ilgi odağı oluyor.
Kurtuluş günü törenlerine katılan Balıkesirliler tülü tabaklarla anı fotoğrafı çektirmek için birbiriyle yarışıyor.
Peki kimdir bu tülü tabaklar? Ne zaman ortaya çıktılar? Kimler böyle bir olayı akıl etti?
Düşman işgali öncesi de görevleri neydi? İşte tüm bu soruların cevapları haberimizde.
TÜLÜ KABAKLARA DAİR RİVAYETLER
İstanbul Kültür ve Turizm Müdürlüğü Folklor Araştırmacısı Demet Şafak Aydın, Balıkesir'in tarihi hikayesi tülükabaklar üzerine yaptığı ve Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın 8-10 Mart 2010 tarihinde düzenlediği 4. Halk Kültürü Araştırmaları Sempozyumu'na sunduğu araştırmasının bir bölümünde şu görüşlere yer verdi:
DÜĞÜNLERDE ORTAYA ÇIKTI
Şehrin 6 Eylül'de yapılan Kurtuluş törenindeki resmi geçitte yer alan “Tülü Tabaklar” halk arasındaki söylenceye göre, kurtuluş savaşı sırasında Yunanlıları korkutarak vatanın kurtuluşunda önemli bir rol oynamıştır.
Bu nedenle de diğer bayramlarda görülmeyip sadece Balıkesir‟in kurtuluşu olan 6 Eylül'de karşımıza çıkarlar.
Ancak bu oyunun farklı isimlerle Balıkesir'in köylerinde de görülmesi oyunun kökeninin çok daha eskilere dayandığını göstermektedir.
KURTULUŞ SAVAŞI DÖNEMİ
Balıkesir'de Kurtuluş Savaşındaki Yunan işgali esnasında, tabakhaneler Okçu Camii'nin bulunduğu “Deve Loncası” denilen yerdedir.
Rivayete göre Yunan karargahları da oradadır. Yunan askerlerinin ise bulanmış tabakhane işçilerinden korktuklarını fark eden Alman istihbaratı bu durumdan yararlanmak ister.
Gizli toplantı yapacakları yerlerin etrafında Tülü Tabakların dolaşmasını sağlayarak Yunan askerlerini toplantı yerinden uzak tutarlar.
Yunan askerlerinin bu garip, garip olduğu kadar da korkunç yaratıklardan korkması üzerine dönemin garnizon komutanı her evin önüne fener asma zorunluluğu getirir.
KURTULUŞUN SEMBOLÜ OLDULAR
Halk arasında bu hikayeden yola çıkılarak Tülü Kabakların Balıkesir'in kurtuluşunda önemli bir yeri olduğu söylenir.
Bu yüzden 6 Eylül Kurtuluş Şenliklerinde yapılan geçit töreninde Tülü Kabaklar da yer alır.
Başka bir kaynak kişimize göre ise Yunanlıların Tülü Kabaklardan korkması söz konusu değil, çünkü Yunanlılar çok güçlü ve silahları var.
DEBBAĞLAR LONCASI BAŞLATTI
1908'de ittihatçılar ihtilal yaparlar, Meşrutiyeti ilan ederler.
Tüm memlekette Meşrutiyet kutlanır.
Balıkesirde de kutlamalar yapılacaktır.
Esnaf örgütleri bu kutlamada geçit töreni yaparak, ürünlerini sergileyecektir.
Debbağlar da şehrin önemli esnaflarındandır ve debbağlar loncası kutlamalarda ne yapacaklarını düşünmektedir.
Bu sırada loncanın başkanının oğlu İstanbul'da okumaktadır.
TÜLÜ KABAK OYUNU NEDİR,
NASIL ORTAYA ÇIKTI?
Babasının mesleği olan dericilikle, ders kitaplarında gördüğü ilk insanların kıyafetlerini bağdaştırır.
Babasına ilk insanlar gibi giyinilerek törene katılmanın mesleklerini temsil anlamında uygun olacağı fikrini verir.
Böylece debbağlar derilere bürünerek, geçit törenine katılırlar. Bu görüşe göre Tülü Kabak oyununun çıkış noktası budur...
