Susurluk hakkında bildiğim en eski kitap 1963 basımlıydı.
Kitabın ismi “Balıkesir Susurluk İlçesi”, yazarı Kemal Özer’di.
İçinde o yıllara ait sosyal, kültürel, ekonomik, demografik tüm bilgilerimiz mevcuttu.
Susurluk ve köylerimizde söylenen manilerden ninnilere, türkülerden bilmecelere, atasözlerinden hayır dualara, değişik adet ve inanmalardan oyun ve eğlencelere kadar ne varsa derlenmiş, toparlanmış, istatistiki bilgilerle de zenginleştirilmişti.
Köşemde bu kitaptan bahsetmiştim.
Ben bu kitabı Susurluk ile ilgili en eski kitap olarak düşünüyordum.
Ta ki “Türkiye Kılavuzu” isimli kitabı görüp, okuyana kadar…
O kitap 1946 yılında basılmıştı.
Yani Kemal Özer’in kitabından 17 yıl daha eskiydi…
Dönemim Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel’in özsözüyle başlayan kitabın 1. cildinde Susurluk’tan bahsedilmişti.
Susurluk’un 40’lı yılları anlatılıyordu.
Halkın genellikle ziraatla geçimini sağladığı,
Diğerlerinin arabacılık, marangozluk, demircilik, dokumacılık gibi küçük sanatlara yöneldiği,
Çaylak Suyu ile işleyen, 6 km mesafede Belediyeye ait bir elektrik fabrikasıyla iki un fabrikası olduğu,
Kepekler, Ömerköy Ilıcalarının çeşitli hastalıklara iyi geldiği,
Acı Su olarak nitelendirilen Dereköy İçmesi’nin,
Çataldağ’dan çıkan Ekşi Suyun özellikleri anlatılıyordu.
Kitabı benim için ilginç kılan yönlerinden biri de o yılların tüccar ve iş adamlarımıza yer vermesiydi…
Bayram Altunbaş’tan Celal Cem’e,
Hüseyin Tunalı’dan Mehmet Kula’ya,
Nuri Akyol’dan Kasap Ziya’ya kadar birçok isim, çalışma alanlarıyla birlikte yazılmıştı.
Hüsnü Aykut’un işlettiği odun sobasıyla ısıtılan Bursa Otelinin temiz ve iyi olduğu,
Ömer Konak Otelinin diğer otele göre daha küçük sayıldığı,
Ahmet ve Ömer Konak tarafından işletilen iki hamamın da elektrik tesisatları olduğundan bahsediliyordu.
Bu kitabı da yine köşemde yazmış, okuduğum en eski kitap olduğunu anlatmıştım.
Ve şimdi değerli ağabeyim Nurettin Kuş’un paylaşımları sayesinde daha da eski bir “Susurluk kitabı” olduğunu öğrendim.
Balıkesir Vilayet Matbaasında basılan kitap “Susığırlık” adını taşıyor.
Aslında her iki kitabın da “ana kaynağı” olan bu kitap, 1933 yılında Nuri Dündar tarafından yazılmış.
Çiftçiler Derneği tarafından hazırlatılan kitabın içeriğinde Susurluk’un coğrafi, iktisadi, zirai, sıhhi, mahalli ananelerini içeren çok faydalı bilgiler mevcut.
Nurettin Ağabey’e bu değerli kitabı bizlere sunduğu için teşekkür ediyorum…
(Kitabı “Susurluk Sevdalıları” sayfasında okuyabilirsiniz.)
