Osmanlı idari teşkilatında hiyerarşi şöyleydi;
Eyalet-vilayet merkezleri “Sancak” (İl)
Sancak merkezleri “Kazâ” (İlçe)
Kazâ merkezleri “Nahiye” (Belde)
Nahiye merkezleri ise “Merkez Köy” olarak yönetiliyordu.
Bundan sonrasını kronolojiyle devam edersem daha kolay anlaşılacaktır…
BİR: Susığırlık, ilk olarak 1517-1529 yılları arasında Anadolu Eyaleti’nin Karesi İline bağlı Manyas ilçesinin beldesiydi.
İKİ: 1590 yılında Fırt ilçe oldu; Susığırlık da Fırt ilçesine bağlanıp, Manyas’tan ayrıldı.
ÜÇ: 1855-1875 tarihleri arasında Fırt, Hüdavendigar eyaletinin parçasıydı.
DÖRT: 1878 yılında Karesi ilinin Balıkesir ilçesine bağlanan Fırt, tekrar belde statüsüne indi. Fırt beldesinin merkez köyü Ömerköy’dü.
BEŞ: 4 Ağustos 1893 tarihinde Meclis-i Mahsus-ı Vükela (Bakanlar Kurulu) ve Şura-yı Devlet (Danıştay) kararıyla Fırt beldesinin merkezi Susığırlık oldu.
Ta ki 1926 yılına kadar…
Halk arasında artık “Susurluk” adıyla telaffuz edilen Susığırlık, 26 Haziran 1926 günü Resmî Gazetede yayımlanan Kanun'la resmen “Susurluk” adını alıp ilçe statüsüne yükseldi.
1954 yılına kadar Ömerköy de Susurluk ilçesinin beldesiydi.
Umarım kafanız karışmamıştır.
Konuyu mümkün olduğunca anlaşılır şekilde anlatmaya çalıştım.
Kısacası Susığırlık, 1517'den 1926'ya kadar çeşitli idari değişiklikler geçirdikten sonra “Susurluk” adını alarak ilçe statüsüne kavuştu.
400 yıllık bu süreçte -fırt Ömerköy’e fırt Susurluk’a- denilen nahiye merkezi, görüldüğü gibi sadece 1 kez, yazıyla da belirteyim “bir kez” değişti.
Kaldı ki Osmanlı Devleti’nde nahiye merkezi gibi idari değişiklikler, Meclis-i Mahsus-ı Vükela ve Şura-yı Devlet kararı gerektiriyor; uzun süreli tartışmalar, değerlendirmeler, incelemeler sonucunda gerçekleşiyordu.
Öyle -hadi bu yıl nahiye merkezini değiştirelim- demekle iş bitmiyordu.
Neticede “Susığırlık” adının “Fırt”tan çok önceleri tarihte yerini aldığını Osmanlı’nın arşiv kayıtlarından belgelerle geçen yazımda anlattım.
Demek ki “Fırt oraya, fırt buraya” ifadesi, sadece -Fırt- adının çağrışımı nedeniyle bir lakap olarak kullanılmış…
Oysa bu lakap, tüm tarihi kayıtları, belgeleri, koca bir külliyatı silip Susurluk adının Fırt olarak akıllara yerleşmesine,
Günümüze kadar gelmesine sebep olmuş.
Elbette Fırt (Farad, Fart) isminin Susurluk tarihinde önemli bir yeri var...
Ama yaşadığımız şehrin ismi hakkında toplumumuzun hatalı bilgiler içinde olmasının ciddi sonuçları olur.
Tarihimizi yanlış öğrenirsek; kültürel değerlerimizi yanlış temeller üzerine inşa ederiz…
Tarihimizi yanlış öğrenirsek; geçmişten doğru dersleri çıkaramayız…
Tarihimizi yanlış öğrenirsek; gelecek nesilleri yanlış yönlendiririz…
